گروه بندی حوضه آبخیز کرخه براساس شاخص های فیزیکی- مکانی با استفاده از رویکرد فازی

Authors

آرش ملکیان دانشیارگروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

بهرام چوبین پژوهشگر پسادکتری/علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی،دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری،

محمود حبیب نژاد استاد گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

کریم سلیمانی استاد گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی،دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

Abstract:

مدیریت آبخیزها نیازمند درک شرایط آبخیزها در حوضه های دارای آمار و فاقد آمار است. شناسایی زیرحوضه های همگن ب همنظور اجرای هماهنگ عملیات آبخیزداری و کنترل سیلاب و نیز اولویت دادن به زیرحوضه ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این پژوهش به منظور خوشه بندی زیرحوضه های آبخیز کرخه از شاخص های مکانی و فیزیکی (شامل خصوصیات توپوگرافی، مورفولوژیکی، خاک و کاربری اراضی) استفاده شد و تعداد 53 شاخص برای زیرحوضه های کرخه استخراج گردید. برای کاهش تعداد متغیرها تحلیل عاملی به طور جداگانه برای هر گروه از شاخص ها انجام شد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که از بین 53 شاخص فیزیکی- مکانی، 9 شاخص (4 شاخص مورفولوژیکی، 3 شاخص کاربری اراضی و 2 پارامترخاک) دارای بار عاملی بیشتر نسبت به سایر شاخص ها هستند. بنابراین، از بین شاخص مورفولوژیکی، شاخص های سطح حوضه، کشیدگی حوضه، میانگین طول زهکش ها و کل پستی و بلندی؛ از بین شاخص کاربری اراضی، شاخص های درصد سطح مراتع، درصد سطح اراضی کشاورزی و درصد سطح اراضی بایر و از بین پارامترهای خاک، شاخص ظرفیت آب موجود در لایه خاک و شاخص هدایت هیدرولیکی اشباع شده به عنوان شاخص های نهایی جهت گروه بندی زیرحوضه ها انتخاب شدند. بااستفادهازروشفازی (FCM)[1] 38 زیرحوضه مطالعاتی در سه گروه همگن قرار گرفتند. تعداد خوشه‌های بهینه از طریق سعی و خطا و توابع ارزیابی ضریب افزار و آنتروپی افزار تعیین شدند. نتایج نشان داد که گروه های سه گانه شامل زیرحوضه های مناطق شمال شرقی و بخ شهایی از مناطق مرکزی حوضه کرخه (گروه 1)،مناطق شمال غربی- جنوب شرقی به همراه مناطق جنوبی حوضه کرخه (گروه 2) و مناطق مرکزی و بخش‎هایی از مناطق جنوب غربی حوضه کرخه (گروه 3) رادربرمی‎گیرند. تفکیک یک حوضه به زیرحوض هها و گروه بندی آنها در دسته های مشابه از نظر خصوصیات مشابه می تواند به عنوان روشی در جهت اجرای عملیات آبخیزداری، کنترل سیلاب و اولویت قائل شدن برای زیرحوضه های بحرانی به کار گرفته شود. 5- Fuzzy C-Mean

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

گروه بندی مکانی خشکسالی با استفاده از شاخص استاندارد بارش در استان اصفهان

تعیین پراکنش مکانی ویژگیهای خشکسالی در استان اصفهان از اهمیت خاصی در مطالعه و مدیریت خشکسالی برخوردار است. در این مطالعه با استفاده از 10 مشخصه خشکسالی که بر اساس شدت، مدت و فراوانی شاخص استاندارد بارش در 45 ایستگاه استان اصفهان استوار است و تحلیل خوشه ای این مشخصه ها، 5 گروه مکانی خشکسالی در استان اصفهان تشخیص داده شد. پراکنش مکانی این گروهها بیانگر تغییرات شدت و مدت خشکسالیها بر اساس تغییرات ...

full text

ارزیابی چند‌معیارۀ تغییرات مکانی شاخص فقر آب در تعدادی از حوضه ‏های آبخیز استان اردبیل

منابع آب وجه مشترک اهداف و چالش‏های توسعۀ پایدار است و کمبود آن یکی از معضلات بزرگ چندبعدی قرن حاضر است که می‏تواند سرمنشأ بسیاری از تحولات مثبت و منفی جهان قرار گیرد. اخیراً لزوم ارائۀ شاخص‏های جامع و چندبعدی برای ارزیابی وضعیت موجود و پیش‏بینی وضعیت آیندۀ منابع آب سطحی اهمیت ویژه‏ای پیدا کرده است. به این منظور، شاخص فقر آب برای ارزیابی دسترسی به منابع آب ارائه شده است. در این پژوهش مقدار شاخص ...

full text

پهنه¬بندی زمین¬لغزش در حوضه¬ی آبخیز توتکابن با استفاده از مدل¬های کمّی

full text

اولویت بندی حوضه های آبریز با استفاده از روش جدید فرآیند تحلیل شبکه ای فازی

منابع آب و خاک هر کشور از مهمترین منابع و زیربنای توسعه پایدار می‌باشند. حوضه آبریز نه تنها یک بخش هیدرولوژیکی است بلکه یک بخش اجتماعی، اقتصادی و زیست‌ محیطی نیز می‌باشد که نقش مهمی در توسعه پایدار یک کشور دارد. در این راستا و بر اساس اهداف سند چشم‌انداز کشور در صنعت آب، راهبردهای مختلف مدیریت جامع نظام آب کشور تدوین شده‌اند. یکی از مسائل مهم برنامه جامع آب به‌ ویژه در بخش تخصیص آب، مدیریت حوضه...

full text